Wprowadzenie

Zespół skrzyżowania górnego (UCS) definiuje się jako zmienione wzorce aktywacji mięśni i ruchu głowy, szyi, ramion i pleców.

Ten wzorzec nierównowagi powoduje dysfunkcję stawów, szczególnie w stawie szczytowo-potylicznym, segmencie C4-C5, stawie szyjno-piersiowym, stawie ramienno-łopatkowym i segmencie T4-T5. Janda zauważył, że te ogniskowe obszary naprężenia w kręgosłupie odpowiadają strefom przejściowym, w których sąsiednie kręgi zmieniają swoją morfologię.

W przypadku UCS (upper cross syndrome) obserwuje się specyficzne zmiany postawy, w tym wysuniętą do przodu głowę, zwiększoną lordozę szyjną i kifozę piersiową, uniesione i wysunięte ramiona oraz rotację lub odwodzenie i odchylenie łopatek. Zmiany postawy zmniejszają stabilność stawu ramienno-łopatkowego, ponieważ dół panewkowy staje się bardziej pionowy z powodu osłabienia mięśnia zębatego przedniego, co prowadzi do odwodzenia, rotacji i odchylenia łopatki od pionu. Ta utrata stabilności wymaga zwiększonej aktywacji mięśni dźwigaczy łopatki i górnego mięśnia czworobocznego w celu utrzymania centralizacji stawu ramienno-łopatkowego. Poddanie ciała człowieka działaniu sił grawitacji, np. podczas stania lub chodzenia, jest konieczne dla zapewnienia prawidłowej aktywności mięśni szkieletowych, odpowiadających za utrzymanie prawidłowej postawy ciała. Gdy mięśnie te nie są pobudzane do przeciwstawiania się sile grawitacji przez dłuższy czas, np. podczas długotrwałego siedzenia lub leżenia, ich funkcja stabilizacyjna zostaje zaburzona przez reakcję hipoaktywności, która powoduje osłabienie i zanik mięśni. Niedobór stabilności układu ruchu uruchamia mechanizm kompensacyjny – funkcję stabilizacyjną przejmują mięśnie mobilizujące. Jednakże, jako efekt uboczny, taka kompensacja prowadzi do zwiększonej aktywności (hiperaktywności) mobilizatorów i w konsekwencji do zmniejszenia ich elastyczności, co może ostatecznie doprowadzić do łańcucha reakcji patologicznej w obrębie układu mięśniowo-szkieletowego.

Proces patologiczny

Równowagę mięśniową można zdefiniować jako względną równość długości lub siły mięśnia między agonistą a antagonistą; równowaga ta jest niezbędna do prawidłowego ruchu i funkcjonowania. Nierównowaga mięśniowa zwykle występuje przed dysfunkcją funkcjonalną. Stan, w którym kilka mięśni ulega zahamowaniu i słabnie, podczas gdy inne stają się krótkie i sztywne, może powodować pewne zmiany w tkankach, które mogą powodować nieprawidłowe wzorce ruchu. Może to powodować ból i stan zapalny. W UCS głównie tylne górne mięśnie szyi i przedniej części szyi, które są toniczne, są krótkie, a przednie głębokie mięśnie szyi i tylnej obręczy barkowej, które są głównie fazowe, są zahamowane i osłabione. Stan ten jest spowodowany zmianami uniesienia, protrakcji i odwodzenia barku przez zwiększenie kąta wysunięcia głowy do przodu i nadmierny wyprost górnej części kręgosłupa szyjnego, które często są związane z wysuniętą głową, okrągłymi ramionami, wysuniętymi łopatkami i kifozą piersiową. Tego rodzaju zaburzenia równowagi mięśniowej i dysfunkcje ruchowe mogą mieć bezpośredni wpływ na powierzchnie stawów, co może prowadzić do ich zwyrodnienia. W niektórych przypadkach zwyrodnienie stawów może być bezpośrednim źródłem bólu, ale rzeczywistą przyczyną bólu jest często nierównowaga mięśniowa. Zmysł proprioceptywny to zmysł służący do kontrolowania położenia i ruchu tułowia oraz części ciała w przestrzeni. Zmysł proprioceptywny związany z przestrzennym rozpoznawaniem głowy wymaga nie tylko informacji z narządów przedsionkowych i informacji wzrokowych, ale także informacji z czucia proprioceptywnego z kręgosłupa szyjnego. Zmysł proprioceptywny pełni dwie ważne role w szyi: dostarcza informacji o postawie i ruchu kręgosłupa szyjnego do ośrodkowego układu nerwowego oraz zapewnia odruchy szyjne zapewniające stabilność i ochronę kręgosłupa szyjnego. Za przyczyny uszkodzenia czucia ułożenia kręgosłupa szyjnego uznawano patologię, urazy, zmęczenie mięśni i starzenie się, a ostatnie badania wykazały, że u pacjentów z uszkodzeniem kręgosłupa szyjnego lub u tych, którzy skarżą się na ból, czucie ułożenia ulega pogorszeniu.

Obraz kliniczny

Osoby z zespołem skrzyżowania górnego wykazują wysuniętą do przodu postawę głowy (FHP), zgarbienie kręgosłupa piersiowego, a także zmiany w funkcjonowaniu obręczy barkowej, uniesione i wysunięte do przodu barki, łopatki skrzydłowe oraz zmniejszoną ruchomość kręgosłupa piersiowego. FHP, okrągłe ramiona i kifoza to odchylenia postawy obejmujące nadmierne wysunięcie szyi i zgięcie kręgosłupa piersiowego, pochylenie do przodu i rotację łopatki w dół z tendencją do pochylania i rotację wewnętrzną ramienia. FHP jest związane z kifozą piersiową. Ponadto odnotowano związek między FHP a okrągłymi ramionami, a także między okrągłymi ramionami i kifozą. Nie da się jednak jednoznacznie stwierdzić, który z nich jest przyczyną, a który skutkiem. W zespole skrzyżowania górnego głowa jest ułożona w FHP.

Osłabione mięśnie:

Dolny i środkowy mięsień czworoboczny grzbietu.
Mięsień zębaty przedni,
Mięsień podgrzebieniowy
Głębokie zginacze szyi odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu postawy szyi. Mięśnie te są słabe i wydłużone u osób z FHP i nie są prawidłowo angażowane.

Napięte mięśnie:

Górny mięsień czworoboczny- wzrost aktywności mięśnia zwiększa przednie pochylenie łopatki i unosi ją, co prowadzi do zmniejszenia przestrzeni podbarkowej, co zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia patologii barku.
Mięśnie piersiowe- napięcie mięśnia piersiowego większego powoduje siłę przednią działającą na staw ramienno-łopatkowy, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia stabilności. napięcie mięśnia piersiowego mniejszego ogranicza rotację łopatki w górę, rotację zewnętrzną i pochylenie do tyłu, zmniejszając w ten sposób SAS (przestrzeń podbarkowa).
Mięsień dźwigacz łopatki- skrócenie mięśnia dźwigacza łopatki może wpływać na koordynację mięśni i zwiększać siłę ścinającą i obciążenie ściskające w kręgosłupie szyjnym.

Procedury diagnostyczne

W praktyce klinicznej zaleca się rozpoczęcie oceny mięśni od analizy postawy stojącej i chodu. Analiza postawy i chodu pozwala uzyskać całościowy obraz funkcji mięśni pacjenta. Analiza mięśni postawy stojącej: widok tylny, widok przedni, widok boczny.

Ocena równowagi

Hipermobilność
Ocena nierównowagi mięśniowej u pacjenta z ostrym zespołem bólowym jest jednak zawodna i musi być przeprowadzana z zachowaniem ostrożności. Dokładna ocena napięcia mięśni i wzorców ruchu może być przeprowadzona tylko wtedy, gdy pacjent nie odczuwa bólu lub jest prawie bezbolesny. Jej przydatność jest największa w fazie przewlekłej lub u pacjentów z bólem nawracającym po ustąpieniu ostrego epizodu.

Postępowanie

W ostatnich dekadach terapeuci starali się zaprojektować odpowiednie ćwiczenia korygujące wady układu mięśniowo-szkieletowego, głównie poprzez podejścia strukturalne i funkcjonalne. W tradycyjnym podejściu strukturalnym zmiany obserwowane w nieprawidłowych ustawieniach, takich jak w UCS, przypisuje się biomechanice i zakłada się, że prowadzą one do zmian długości i siły lokalnych mięśni. Może to tłumaczyć rozciąganie krótkich mięśni i wzmacnianie osłabionych mięśni w miejscu problemu w fazie korekcji, ignorując jednocześnie inne powiązane wady układu. Co ciekawe, pomimo popularności tej metody, przeprowadzono bardzo mało badań opartych na tej teorii. Ponadto niektóre badania przeglądowe podważają skuteczność ćwiczeń wzmacniających i rozciągających w celu poprawy zaburzeń postawy.

Natomiast funkcjonalne (neurologiczne) podejście do problemów układu mięśniowo-szkieletowego opiera się na interakcji ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego oraz na udziale struktur mięśniowych i szkieletowych w wytwarzaniu i kontrolowaniu ruchu. W tym funkcjonalnym podejściu problemy układu mięśniowo-szkieletowego przypisuje się roli mięśni w funkcjonowaniu motorycznym; ponadto zmiany w ustawieniu wynikają nie tylko ze zmian długości i siły mięśni, ale także z ważniejszych zmian czynników nerwowo-mięśniowych mięśni, takich jak rekrutacja mięśni. W rzeczywistości jednostka sterująca motoryką może zmieniać strategię aktywacji mięśni w celu tymczasowej stabilizacji z powodu obecności dysfunkcji. Te zmiany w rekrutacji motorycznej zmienią równowagę mięśniową, wzorce ruchu, a ostatecznie program motoryczny. Podobnie Hodges i in. zauważyli, że interwencje w zakresie kontroli motorycznej wymagają dostosowania do indywidualnej postawy, aktywacji mięśni i wzorca ruchu.